İntihar düşünceleri olan birini tanıyor musunuz?

Dünya üzerinde yaklaşık bin kişi her 40 saniyede bir, bir kişi intihar etmektedir. Özellikle ağır depresyonda olan kişiler için intihar etme düşüncesi, nadir görülen bir durum değildir. Gençlerin ölüm nedenlerinden en sık rastlana ikinci neden intihardır. Herkes kendini kötü hissettiği kimi zamanlarda olumu veya hayatına son vermeyi düşünebilir. Ancak bazıları için yalnızlık, mutsuzluk, değersizlik, kayıp gibi duygular çaresizlik ve umutsuzluğa yol açabilir. Bu bireyler hayatı o kadar dayanılmaz görür ki olumsuz duygulardan kurtulmak için tek çözüm yolu olarak intiharı görebilirler.

İntihara girişiminde bulunan insanların en az %70’i girişimde bulunmadan önce intihar düşüncelerinin olduğuna dair bazı ipuçları verirler. Bu ipuçları bireyin davranışlarından, konuşmalarından, hal ve tavırlarından izlenebilir. Ailelerden, arkadaşlardan ve profesyonellerden yardım arayışına girilen bu dönemleri saptayabilmek, ipuçlarını yakalayabilmek ve sonrasında bu kişilere destek ve anlayış sunuyor olmak onlar için hayat kurtaran bir eylem haline gelebilir. Özellikle yalnızlık hislerinin intihar riskini arttırdığı ve kuvvetli sosyal bağlar, kişilerarası ilişkilerin intihara karşı koruyucu olabildiği unutulmamalıdır.

İntihar etmeyi düşünen biri ile ilgili neleri bilmelisiniz?

Eğer bir kişi hakkında endişeleriniz var ise şunları bilmelisiniz

• İntihar önlenebilirdir.
• İntihar hakkında konuşabilirsiniz.
• İntihar ile ilgili sorular sormak intihar etme davranışını pekiştirmez, neden olmaz veya ortaya çıkarmaz.
• İntihar hakkında konuşmak yaşanılan kaygıyı azaltmaya, paylaşmaya ve anlaşılmaya alan sağlar.

Birinin intihar etmeyi düşündüğünü nasıl anlayabilirsiniz?

Bir kişinin ciddi bir şekilde intihar etme düşüncesine sahip olduğu gösteren bir takım uyarı işaretleri vardır. Bunlar:

• Kendini öldürmekle tehdit etmek
• Kendini öldürmekten olur olmaz bahsetmek
• “Beni zaten kimse sevmiyor olmasam da kimse özlemez.” gibi cümleler kurmak.
• Son zamanlarda ‘’daha neşeli veya huzurlu’’ görünmek
• Yakın aile üyelerine ve arkadaşlarına veda etmek, değerli eşyalarından vazgeçmek veya vasiyetini yazmak
• Böcek ilaçları, ateşli silahlar veya ilaçlar gibi kendini öldürme yolları aramak ya da internette bu konu ile ilgili araştırmalar

Kimler intihar riski altındadır?

• Sevdiği bir kişinin hayatını kaybetmesi veya bir ilişkinin sona ermesi sebebiyle yas yaşayan kişiler
• Major depresyon yaşamış veya yaşamakta olan kişiler
• Kronik ağrı veya hastalıktan acı çeken kişiler
• İstismar, ihmal, travmatik yaşam deneyimleri veya ayrımcılığa maruz kalan kişiler
• Sosyal desteklere sahip olmayan, sosyal olarak izole, yalnız kişiler.
• Alkol, madde vb. çeşitli bağımlılıklara sahip kişiler
• Daha önce intihar veya kendine zarar verme girişimleri olan kişiler

Ne yapabilirsiniz?

• Dikkate alın! Bilinenin aksine intihardan bahseden kişiler intihar eğilimleri olan kişilerdir. Dikkate alıp dinlemek ve bu konuda konuşmak atılacak ilk adımdır.
• Endişelendiğiniz kişi ile intihar hakkında konuşmak için uygun bir zaman belirleyin ve sakin bir yer bulun. Dinlemek için orada olduğunuzu bilmelerini sağlayın.
• Doktor, ruh sağlığı uzmanı, danışman ya da sosyal hizmet görevlisi gibi uzmanlardan yardım isteme konusunda kişiyi teşvik edin. Görüşmeye gideceği zaman ona eşlik etmeyi teklif edin.
• Kişinin durumunun tehlikeli olduğunu düşünüyorsanız, onu yalnız bırakmayın. Acil servislerden, bir kriz hattından veya bir sağlık uzmanından ya da aile üyelerinden yardım isteyin.
• Endişelendiğiniz kişi sizinle birlikte yaşıyorsa, evde kendisine zarar verebilecek (böcek ilacı, ateşli silah ya da ilaç gibi) nesnelere ulaşamayacağından emin olun.
• Kişinin durumunu kontrol etmek için kişiyle iletişim halinde olun.

UNUTMAYIN: İntihar etmeyi düşünen birini tanıyorsanız, bu konu hakkında onlarla konuşmak en önemli ve ilk adımdır. Ön yargılı olmadan kişiyi dinleyin, endişelerine ve kendisine değer verdiğinizi gösterin. Sosyal desteğiniz ve siz, sandığınızdan daha değerlisiniz.

Uzm. Psk. Selin Kahvecioğlu

Referanslar:

1. Shea, S. C. (2002).The Practical Art of Suicide Assessment: A Guide for Mental Health Professionals and Substance Abuse Counselors. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons Inc.
2. Özgüven-Halise, D., & Sönmez, İ. (2017). İntihar girişimlerinde ilk yardım: yapılması ve yapılmaması gerekenler. Türkiye Psikiyatri Derneği Sürekli Eğitim/Sürekli Mesleki Gelişim Dergisi, 7(1), 27-36.