EMDR tekniği son zamanlarda popülerleşen, hızlı ve etkili olmasıyla göze çarpan, bilişsel ekolden temel alınarak geliştirilmiş bir psikoterapi yöntemidir. EMDR terapisi açılımı ‘‘Eye Movement Desensitization and Reprocessing’’ yani türkçe olarak ‘‘Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme’dir. EMDR terapisi özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), anksiyete bozuklukları, cinsel ve/veya fiziksel taciz travmaları, çocukluk çağı travmaları, obsesif kompulsif bozukluk, panik atak, fobiler, öfke veya duygu kontrol sorunları, yas problemleri, migren, fibromiyalji, psikosomatik ağrılar, yeme bozuklukları (anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza), cinsel işlev bozuklukları gibi konularda kullanılan bir terapi yöntemidir. EMDR terapisi nedir? sorusunun cevaplarını çok daha geniş kapsamda anlamak için yazının geri kalanını okumaya devam edebilirsiniz.
EMDR Terapisi Nedir ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
EMDR, ilk olarak 1987 senesinde, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketleriyle insanların rahatsız edici düşüncelerinin şiddetini hafifletebildiğini farketmesiyle birlikte travmaya maruz kalmış bireyler üzerinde bilimsel deneyler yürüterek bir terapi yöntemi geliştirmeyi başarmasıyla ortaya çıkmıştır. EMDR terapisinin bir protokolü ve takip ettiği aşamaları bulunmaktadır. Duyarsızlaştırma ve yeniden yapılandırma bu aşamaların önemli iki başlığı olarak nitelendirilebilir. EMDR özellikle savaş, taciz, istismar, doğal afet ve çocukluk döneminde yaşanan erken dönem travmaları gibi rahatsız edici yaşam olaylarının sebep olduğu psikolojik bozukluklar için ve diğer bir takım psikiyatrik hastalıkların (panik bozukluk, anksiyete bozuklukları, uzamış yas, fobiler vb.) kullanılan danışan merkezli bütüncül bir tedavi yöntemidir.
EMDR, travmatik anıların işlenmesi, saklanması ve hafızanın duygusal, bedensel ve bilişsel algısal birimlerine odaklanır. EMDR terapisinin tedavisine göre rahatsızlıkların, olumsuz duygu, düşünce, davranış ve kişilik özelliklerinin arkasında uyum bozucu, işlev bozucu, işlenmeden ve izole bir şekilde depolanmış bu tür anılar yatar. Kişinin kendisi ile ilgili olumsuz inançları (örn: Ben aptalım), olumsuz duygusal tepkileri (başaramamaktan korkma) ve olumsuz somatik tepkileri (sınavdan önceki gece karın ağrısı) problemin kendisi değil, semptomları, bugünkü dışavurumlarıdır. Bu olumsuz inanç ve duygulara yol açan işlenmemiş anılar şimdiki zamandaki olaylar tarafından tetiklenmektedir.
Sağlıklı bir süreçte beyin, olumsuz yaşam olaylarının oluşturduğu duygusal sonuçları çeşitli mekanizmalarla işlemler, yaşanılan acıyı iyileştirir. Eğer birey şiddetli travmatize edildiği bir olay veya art arda yaşadığı olumsuz deneyimlere sahipse, beynin bu işlemleme süreci sekteye uğrar, anıların saklanma süreci bozulur ve bağlantılı duygular, inanışlar, anlamlar beyin ve tüm sinir sistemi içinde donakalır, bundan dolayı ortaya çeşitli psikolojik/psikiyatrik rahatsızlıklar meydana gelir. EMDR bu işlemlemesi yarım kalmış veya beklenen şekilde işlemlenememiş anı sürecini yeniden işlemlenmesini ve bu olumsuz deneyimlerin bellekte uygun biçimde saklanabilmesini sağlamaktadır.
EMDR Tedavi Süreci Nasıldır?
1. Geçmişteki travma ilişkili anıların çözülmesini sağlamak
2. Rahatsızlık uyandıran durumu tetikleyen uyaran/uyaranlara karşı duyarsızlaştırma
3. Gelecekte bu anı ile ilintili olan duygu, inanç ve davranışların uygun ve yararlı olanlara dönüştürme
EMDR Tedavisi Nasıl İşlev Göstermektedir?
EMDR, işlemlenememiş izole anıların işlemlenmesini sağlarken fizyolojik temelli bir yaklaşımı içermektedir. Beynin zamanında yapamadığı işlemi yapmasını bugünden sağlayarak saklanmış ve ham anı ile diğer anı ağları arasında ilişki kurulmasını sağlanarak bilginin adaptif bir şekilde depolanması mümkün olur. EMDR terapisi protokolünü sonlandırdığında danışan artık o acı veren anıdan rahatsızlık duymaz ve anıyı yeni ve farklı anlamlar taşıyan bir perspektiften görür.
Beyin, sağlıklı işleyişte her gün yaşantılarımızdan gelen her anıyı/bilgiyi REM uykusu (Hızlı Göz Hareketli Uyku) sırasında işler. EMDR’de uygulanan çift yönlü göz hareketlerininse bu REM uykusu sırasındaki göz hareketlerine benzer şekilde hareket etmesini sağlayarak bu fizyolojik etkiyi uyanıkken sağlayabildiği öngörülmektedir. Yalnızca çift yönlü göz hareketleri değil, bununla birlikte çift yönlü işitsel uyarım, çift yönlü dokunma uyarımlardan da yararlanılmaktadır.
Uygulamalar incelendiğinde, şuanda meydana gelenler, geçmiş yaşamımızda ortaya çıkan ve kişi için hala olumsuz duygulanmaya sebep olan düşünceleri, duyguları ve fiziksel duyumları uyarabilmektedir. EMDR ile bu olaylar arasındaki ilişki değiştirilerek, hem geçmiş hem de şimdiki zamanda yaşanan olaylarla ilgili, mevcut olarak yaşanan stresin büyük oranda azaltılması amaçlanmaktadır.
Bu minvalde; hafızaya ilişkin tüm unsurlar (duyu, duygu, düşünce, imaj vs.) birleştirilir. Anı ile birlikte ortaya çıkan tüm tepkilerin nörobiyolojik mekanizmaların teşvik edilmesiyle birlikte epizodik hafızanın harekete geçmesine ve kortikal semantik hafızaya ilişerek anının yeniden işlenmesi sağlanmaktadır.
EMDR Terapisi Nasıl Yapılır?
EMDR terapisinde 8 aşamalı bir protokol bulunmaktadır. Bu protokol; geçmiş, şimdi, gelecek olarak üç yönlüdür. Temel hedef danışanın getirdiği geçmişte yaşanan bu travmatik anı/anların yeniden işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanması ve yeniden anlamlandırarak bugün sorun çıkaran semptomları tedavi etmektir. Bunlara ek olarak EMDR terapisi, danışanın gelecekte karşılaşabileceği benzer problemler ve anılar karşısında geliştirdiği yeni bakış ve davranışlarla mücadele etmesini sağlamak ister.
EMDR Terapisi Aşamaları ve Uygulama Süreci Nasıldır?
1. Danışanın Geçmişi: Hastanın ortaya koyduğu probleme dair deneyim edinilen durumlar ele alınır.
2. Hazırlık: Bireyden uygulama onamı alınır ve danışan bilgilendirilerek hazır hale getirilir.
3. Değerlendirme: Terapist, bireydeki çalışılan anının belirlenerek bir resminin çekilmesini sağlar. Bu anı ile ilgili bugünkü olumsuz inanç ve duyguların, beden hislerinin ve istenilen pozitif inancın belirlenmesi sağlanır.
4. Duyarsızlaştırma: Bireyin anıyı temsil etmek üzere seçtiği resme odaklanarak, negatif inancını tekrarlayarak düşünmesini, negatif duygularını tekrarlayıcı biçimde yaşayarak, bedende ortaya çıkan değişimi hissetmeye başlar. Sonrasında danışan zihnini serbest bırakarak, kontrolsüz ve sınırsız bir şekilde zihninden geçen imgeleri deneyimlemesi sağlanır.
5. Yerleştirme: Danışanın öncesinde belirlediği pozitif inancını pekiştirmek amacıyla setler uygulanır.
6. Beden Tarama: Danışanın bedenini tarayarak anıya dair oluşan tüm fiziksel ve somatik belirtilerin yeniden işlemlenmesi tamamlanır.
7. Kapanış: Terapist hastaya geri bildirimde bulunur ve karşılaşabileceği olumlu/olumsuz deneyimlerde onu rahatlatacak bazı teknikler uygular ve bilgisini verir.
8. Yeniden Değerlendirme: Bir önceki seansın değerlendirilmesi yapılarak terapist EMDR seansındaki pozitif inançların yerleşip yerleşmediğini kontrol eder. Ayrıca danışandan gelen yeni veriler değerlendirilerek gerekirse yeniden aynı anının işleme sürecine veya yeni/ilintili anılarla devam edilir.
EMDR Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
EMDR terapisi birçok psikiyatrik rahatsızlıkla birlikte bir çok psikolojik ve fizyolojik sorunlar için kullanılmaktadır.
EMDR terapisinin en sık çalışıldığı konular aşağıda sıralanmıştır:
- Akut Stres Bozukluğu
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
- Erken dönem çocukluk travmaları (şiddet, istismar vb.)
- Kayıp ve yas sorunları
- Anksiyete ile ilişkili bozukluklar
- Panik Bozukluk
- Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB)
- Sağlık Anksiyetesi
- Sosyal Anksiyete
- Özgül Fobiler
- Depresyon
- Duygu Durum Bozuklukları
- Agorofobi
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
- Migren ve fibromiyaji
- Öfke ve duygu kontrol sorunları
- Aldatma/aldatılma
- Yeme bozuklukları
- Cinsel sorunlar
- Alkol, madde, kumar bağımlılığı
- Uyku problemleri
- Ayrılık, aşk acısı ile baş etme
- Organ kayıplarına bağlı sorunlar,
- Fantom ağrı, ameliyat sonrası sorunlar
- Kişilik bozuklukları
EMDR Terapisi Ne Kadar Sürer?
EMDR terapisi tüm terapi literatüründe ‘‘kısa süreli terapiler’’ grubundadır. EMDR tedavisinin ne kadar süreceği sorunun tipi, danışanın yaşam koşulları, danışanın getirdiği ve ilişkili travmalarının sayısı ve etkisi gibi değişkenlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. EMDR terapisi yaptıranlarla yapılan çalışmalar genellikle en az 8 seans gerektirdiğini göstermiştir. Bu seans sayısı danışan ile ortak şekilde planlanır ve bazen 20 ve üzeri seans gerektirebilir.
EMDR Etkinliği Hangi Kurumlar Tarafından Kanıtlanmıştır?
EMDR birçok uluslararası sağlık ve devlet kurumu tarafından da etkili bulunmaktadır. Bunlardan bazıları:
- Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO, World Health Organization)
- Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association)
- Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği (International Society for Traumatic Stress Studies)
- Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs)
- Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense)
- Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı (United Kingdom Department of Health)
- Ulusal İsrail Akıl Sağlığı Kurulu (Israeli National Council for Mental Health)
Online EMDR Terapisi
EMDR online olarak uygulanmaya uygun bir terapi tekniğidir. Online EMDR için geliştirilmiş bir çok uygulama mevcuttur ve uygulamalarda alınan sonuçların yüz yüze EDMR uygulamalarında alınan sonuçlarla aynı miktarda etkinlik gösterdiği saptanmıştır. Online EMDR terapisi geleneksel terapilerden farklı olan yönleri ile uzaktan terapi almaya oldukça elverişlidir. Bununla birlikte online olarak en sık kullanılan terapi teknikleri arasında yer alır.
EMDR Terapisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
EMDR TERAPİSİ ZARARLARI NELERDİR?
EMDR terapisi, eğitimli uzmanlar tarafından prosedürlere uyulduğu taktirde endişe verici hiçbir yan etkiye sebep olmaz. EMDR terapisi son derece güvenilir ve etkinliği kanıtlanmış bir psikoterapi yöntemidir. Tüm psikoterapi yaklaşımlarında olduğu gibi bu terapi sürecinde de ‘‘EMDR terapisinin zararları’’ olarak algılanabilecek bazı sıkıntılı dönemler yaşanabilir. Ancak EMDR terapisi yaptıranlar bu sıkıntılı dönemleri anının çalışıldığı zamanlar sonrasında oluştuğunu ve kısa süreli olduğunu bildirmişlerdir. Bu kısa süreli sıkıntılı zamanlar, EMDR terapisinde anksiyetenin yükseldiği anlar olarak yaşantılanır ve aslında güzel günleri habercileridir. Bunlar kontrol edilebilir rahatsızlıklardır ve iyileşme sürecinim bir parçası olduğu unutulmamalıdır.
EMDR VE İLAÇ TEDAVİSİ BİRLİKTE KULLANILABİLİR Mİ?
EMDR terapi ile birlikte ilaç tedavisi kullanılmasının bir gerekliliği yoktur. İlaç tedavisinin uygulanıp uygulanmayacağına danışanla terapist birlikte karar verebilirler. Eğer rahatsızlıkların boyutu çok daha büyükse ve terapist EMDR terapi ile birlikte ilaç tedavisinin uygulanmasının daha uygun ve hızlı sonuçlar vereceğine inanıyorsa ilaç tedavisi terapi sürecine eklenebilir.
EMDR TERAPİSİ FİYATLARI NEDİR?
EMDR terapi fiyatları, bu terapiyi uygulayacak olan terapistin deneyimine, eğitimine ve tedavi süresine göre değişkenlik gösterebilir. Bu sebeple net bir fiyat vermek mümkün değildir. Siz de, çeşitli psikolojik sorunlarınızın ve travmatik anılarınızın çözümü için EMDR terapinin verildiği sağlık kuruluşlarına veya kurumlara başvurabilirsiniz.
Selin Kahvecioğlu’ndan bu hizmetin fiyatı hakkında bilgi almak için iletişime geçebilirsiniz.