Kronik Depresyon (Distimi): Tanı Kriterleri, Majör Depresyondan Ayrılan Yönleri ve Psikoterapi ile Tedavi Seçenekleri

Kronik depresyon, diğer adıyla distimi, uzun süreli ve sürekli depresif belirtilerle karakterize edilen bir duygu durum bozukluğudur. Distimi, bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ve işlevselliğini azaltan bir rahatsızlıktır. Majör depresyondan farklı olarak, distiminin belirtileri daha hafif olabilir ancak daha uzun süre devam eder. Bu makalede, distiminin tanı kriterleri, majör depresyondan ayrılan yönleri ve psikoterapi ile tedavi seçenekleri ele alınacaktır.

Tanı Kriterleri

Distimi tanısı, DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition) kriterlerine göre belirlenir. Distimi tanısı için gereken kriterler şunlardır:

1. Depresif Duygudurum: Bireyin çoğu gün, günün büyük kısmında depresif bir duygudurumda olması gerekir. Bu durum, en az iki yıl süreyle devam etmelidir.
2. Belirtiler: Aşağıdaki belirtilerden en az ikisinin, depresif duygudurum ile birlikte bulunması gereklidir:

• • İştah kaybı veya aşırı yeme
  • Uykusuzluk veya aşırı uyuma
  • Düşük enerji veya yorgunluk
  • Düşük benlik saygısı
  • Zayıf konsantrasyon veya karar vermede zorluk
  • Umutsuzluk hissi

3. Belirtilerin Sürekliliği: Bu belirtiler, iki yıl boyunca (çocuklar ve ergenler için bir yıl) hiç kesilmeden sürmelidir. İki yıl içinde belirtilerin olmaması en fazla iki ayı geçmemelidir.
4. Diğer Bozuklukların Dışlanması: Belirtiler, majör depresyon, bipolar bozukluk, psikotik bozukluklar veya başka bir tıbbi durumdan kaynaklanmamalıdır.
5. İşlevsellikte Bozulma: Belirtiler, bireyin sosyal, mesleki ve diğer önemli işlevsellik alanlarında belirgin bir bozulmaya neden olmalıdır.

Kronik Depresyonun Majör Depresyondan Ayrılan Yönleri

Distimi ve majör depresyon, bazı benzer belirtilere sahip olmalarına rağmen birkaç önemli noktada ayrılırlar:

1. Belirtilerin Süresi ve Şiddeti:

• • Distimi: Belirtiler daha hafif olabilir ancak en az iki yıl süreyle devam eder.
  • Majör Depresyon: Belirtiler daha şiddetlidir ve en az iki hafta süreyle devam eder.

2. Epizodlar:

• • Distimi: Kronik ve sürekli bir depresif duygudurum ile karakterizedir.
  • Majör Depresyon: Tekrarlayan depresif epizodlar şeklinde görülür.

3. Başlangıç Yaşı:

• • Distimi: Genellikle erken yaşlarda (çocukluk veya ergenlik) başlar ve kronik bir seyir izler.
  • Majör Depresyon: Herhangi bir yaşta başlayabilir ve epizodik bir seyir izleyebilir.

4. İşlevsellik Üzerindeki Etki:

• • Distimi: Belirtiler daha hafif olduğu için bireyler günlük yaşamlarını sürdürebilirler ancak kronik depresif duygudurum yaşam kalitesini sürekli olarak olumsuz etkiler.
  • Majör Depresyon: Şiddetli belirtiler bireyin işlevselliğini ciddi şekilde bozabilir.

Psikoterapi ile Tedavi Seçenekleri

Distiminin tedavisinde çeşitli psikoterapi yaklaşımları yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yaklaşımlar, bireyin belirtilerini yönetmesine, yaşam kalitesini artırmasına ve işlevselliğini iyileştirmesine yardımcı olur. Genel olarak literatürde yer alan başlıca psikoterapi yöntemleri şunlardır:

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):

• BDT, bireyin olumsuz düşünce kalıplarını ve bunların duygusal ve davranışsal sonuçlarını tanımlamayı ve değiştirmeyi amaçlayan bir terapi yöntemidir.
• Bu terapi, bireyin işlevsiz düşüncelerini sorgulamasına ve daha gerçekçi, pozitif düşünceler geliştirmesine yardımcı olur.
• Ayrıca, BDT, bireyin başa çıkma becerilerini ve problem çözme yeteneklerini geliştirmeye odaklanır.

2. Kişilerarası Terapi (IPT):

• IPT, bireyin sosyal ilişkilerindeki sorunları ele alarak depresyon belirtilerini azaltmayı amaçlar.
• Bu terapi, bireyin ilişkilerindeki sorunları belirlemesine ve bu sorunlara yönelik çözüm stratejileri geliştirmesine yardımcı olur.
• IPT, bireyin sosyal destek sistemlerini güçlendirmeyi ve iletişim becerilerini geliştirmeyi hedefler.

3. Psikodinamik Terapi:

• Psikodinamik terapi, bireyin bilinçdışı düşünceleri ve geçmiş deneyimleri üzerindeki etkilerini anlamasına yardımcı olur.
• Bu terapi, bireyin içsel çatışmalarını ve duygusal süreçlerini keşfetmesini ve bunları çözmesini amaçlar.
• Psikodinamik terapi, bireyin kendilik algısını ve duygusal farkındalığını artırmayı hedefler.

4. Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT):

•  ACT, bireyin olumsuz düşüncelerini ve duygularını kabul etmesini ve bu düşünce ve duygularla başa çıkmayı öğrenmesini amaçlar.
• Bu terapi, bireyin değerlerine uygun hedefler belirlemesini ve bu hedeflere yönelik eylemler gerçekleştirmesini teşvik eder.
• ACT, bireyin psikolojik esneklik kazanmasına ve yaşamında anlam ve amaç bulmasına yardımcı olur.

5. Bilişsel Davranışçı Sistem Analizi Terapisi (CBASP):

• CBASP, özellikle kronik depresyon ve distimi tedavisinde etkili olan bir yöntemdir.
• Bu terapi, bireyin geçmiş yaşam deneyimlerinin ve sosyal etkileşimlerinin mevcut depresif belirtiler üzerindeki etkisini anlamasına yardımcı olur.
• CBASP, bireyin sosyal problem çözme becerilerini geliştirmeyi ve daha sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasını sağlamayı hedefler.

Kronik depresyon (distimi), uzun süreli ve sürekli depresif belirtilerle karakterize edilen bir duygu durum bozukluğudur. Distimi, bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ve işlevselliğini azaltan bir rahatsızlıktır. Distiminin tedavisinde bilişsel davranışçı terapi (BDT), kişilerarası terapi (IPT), psikodinamik terapi, kabul ve kararlılık terapisi (ACT) ve bilişsel davranışçı sistem analizi terapisi (CBASP) gibi çeşitli psikoterapi yaklaşımları etkili olabilir. Bu tedavi yöntemleri, bireyin olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmesine, sosyal problem çözme becerilerini geliştirmesine ve daha sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasına yardımcı olur. Kronik depresyonla mücadele eden bireyler için bu terapiler, yaşam kalitesini artırma ve işlevselliği yeniden kazanma yolunda önemli adımlar sunar.

Uzm. Psk. Selin Kahvecioğlu